2025: sądy orzekają o pomocy materialnej dla studentów

Na początku 2025 r. zapadło kilka orzeczeń sądów administracyjnych

(NSA i WSA) ważnych z perspektywy świadczeń pomocy materialnej

dla studentów i doktorantów. Sprawdźmy, co oznaczają one dla

codziennej pracy uczelni.

10 stycznia 2025 r.: braki dokumentów we wniosku o przyznanie stypendium socjalnego

Po tym, jak studentka złożyła wniosek o stypendium socjalne, uczelnia wezwała ją do

przedłożenia różnych dokumentów, aby następnie… pozostawić wniosek bez rozpoznania. W jej sprawie nie wydano żadnej decyzji. Studentka złożyła więc skargę na bezczynność Komisji Stypendialnej w przedmiocie wniosku o przyznanie stypendium socjalnego. Uczelnia broniła się tym, że nie było możliwe ustalenie dochodu przypadającego na osobę w rodzinie skarżącej studentki, ponieważ nie dostarczyła ona wymaganych dokumentów. WSA w Gdańsku zobowiązał Komisję Stypendialną do rozpoznania wniosku studentki. Stwierdzono przy tym, że bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, gdyż zwłoka w załatwieniu sprawy trwała 15 miesięcy. Z drugiej strony zdaniem sądu bezczynność nie wynikała ze złej woli organu. Dlaczego zapadło takie rozstrzygnięcie? Przede wszystkim zbadano, czy wniosek o przyznanie stypendium socjalnego zawierał braki formalne. Okazało się, że takich braków nie wykazywał. W podaniu były prawidłowo wymienione dane personalne wnioskodawcy i żądanie. Sąd uznał zatem, że w tej sytuacji powinna zostać wydana decyzja administracyjna – przyznająca świadczenie albo odmowna. Same braki w udokumentowaniu sytuacji materialnej rodziny studentki nie uzasadniały pozostawienia jej prawidłowo złożonego wniosku bez rozpoznania.

Wniosek dla uczelni z opisanej sprawy:

Jeżeli student złoży formalnie prawidłowy wniosek o przyznanie mu stypendium socjalnego, to wniosek musi zostać rozpatrzony i musi zostać wydana decyzja w sprawie (o przyznaniu stypendium albo odmowie, art. 86 ust. 2 p.s.w.i.n.). Niedostarczenie dokumentacji ws. dochodu na członka rodziny nie może być traktowane jako złożenie wniosku z brakami formalnymi.

Sygnatura orzeczenia:

Wyrok WSA w Gdańsku z 10 stycznia 2025 r., III SAB/Gd 236/24, LEX nr 3826012.

16 stycznia 2025 r.: zapomoga losowa nie przysługuje z powodu inflacji

Student złożył w 2022 r. do Komisji Stypendialnej wniosek o przyznanie zapomogi losowej. Wsparcia nie przyznano, z uwagi na brak spełnienia wymogów prawnych opisanych w Regulaminie świadczeń obowiązującym na uczelni. Po tym, jak w sprawie interweniował Rzecznik Praw Obywatelskich, Komisja ponownie rozpoznała wniosek, i ponownie wydała decyzję negatywną. Decyzję podtrzymała Odwoławcza Komisja Stypendialna. Student uzasadniał swój wniosek, wskazując na istotny, inflacyjny wzrost kosztów utrzymania wywołany pogarszającą się sytuacją gospodarczą państwa, co było z kolei związane z wojną na Ukrainie, a wcześniej pandemią Covid-19. Jako przykład podał wzrost kosztów wynajmu mieszkania z 690 zł na 850 zł (tj. o 160 zł) i kosztów zużycia wody o 428 zł (kwartalnie). Komisja oceniła sytuację wnioskodawcy jako trudną, ale nie kwalifikującą się do kategorii „trudnych przejściowych sytuacji życiowych”. Za takie, w Regulaminie świadczeń uczelni uznaje się: nieszczęśliwy wypadek lub chorobę studenta, zniszczenie mieszkania, domu lub gospodarstwa na skutek pożaru, powodzi lub klęski żywiołowej, ewentualnie zawarcie związku małżeńskiego lub narodziny dziecka, które doprowadziły do trudnej sytuacji życiowej. Student odwołał się do sądu administracyjnego, argumentując to tym, że studenci mają różny status materialny i możliwości skorzystania ze wsparcia krewnych. WSA w Gliwicach oddalił skargę, uznając, że w 2022 r. każdy student musiał odczuć skutki podniesienia opłat za media, a tym samym wzrost kosztów życia. Inne okoliczności, które student podawał we wniosku (np. kwartalnie rozliczany wzrost kosztów zużycia i energii elektrycznej) miały miejsce w różnym czasie, a więc nie obciążyły go jednorazowo.

Wniosek dla uczelni z opisanej sprawy:

Przyznanie zapomogi losowej ma zawsze charakter uznaniowy. Zgodnie z art. 90. PSWiN zapomogę może otrzymać student, który znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji życiowej. Z tym że nie każde pogorszenie sytuacji materialnej studenta uzasadnia przyznanie mu zapomogi. Taką okolicznością nie jest wzrost kosztów życia wywołanego rosnącą inflacją cen.

Sygnatura orzeczenia:

Wyrok WSA w Gliwicach z 16 stycznia 2025 r., III SA/Gl 522/24, niepubl.

19 lutego 2025 r.: Ile wynosi łączny okres pobierania stypendium przez studenta

Jak wynika z art. 93 ust. 5 p.s.w.i.n. łączny okres, przez który przysługują świadczenia

(stypendium socjalne, stypendium dla osób niepełnosprawnych, zapomoga, stypendium rektora i ministra) jest dłuższy o 2 semestry, gdy student podjął jednolite studia magisterskie, których czas trwania wynosi 11 albo 12 semestrów. NSA uznał, że przyjęcie wykładni tego przepisu w sposób proponowany przez skarżącego kasacyjnie, iż wystarczy samo podjęcie w przeszłości jednolitych studiów magisterskich trwających 11 lub 12 semestrów, aby student korzystał z wydłużonego okresu pobierania stypendium, prowadziłoby do nieakceptowalnej sytuacji, w której każdy student mógłby rozpoczynać prewencyjnie takie kierunki studiów np. na semestr tylko po to, by uzyskać potrzebny status i pobierać później stypendium na każdym innym kierunku przez okres 14 semestrów. NSA pochylił się też nad interpretacją art. 93 ust. 4 PSWiN Jednym z warunków przyznawania świadczeń studentowi jest czasookres studiowania. Z przepisu tego wynika, że łączny okres, przez który przysługują świadczenia, o których mowa w art. 86 ust. 1 pkt 1-4 i

art. 359 ust. 1 p.s.w.i.n., wynosi 12 semestrów, bez względu na ich pobieranie przez studenta, z zastrzeżeniem, że w ramach tego okresu świadczenia przysługują na studiach:

1) pierwszego stopnia - nie dłużej niż przez 9 semestrów,

2) drugiego stopnia - nie dłużej niż przez 7 semestrów.

Zwrot „bez względu na ich pobieranie przez studenta” łączy zatem prawo do świadczenia także z okresem studiowania, a nie jak uprzednio z okresem korzystania przez studenta ze świadczenia.

Wniosek dla uczelni z opisanej sprawy:

Okres pobierania stypendium wydłużony o 2 dodatkowe semestry dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy o stypendium ubiega się student kierunku trwającego 11 lub 12 semestrów, a nie osoba, która kiedyś w przeszłości podjęła i nie ukończyła takich studiów.

Sygnatura orzeczenia:

Wyrok NSA z 19 lutego 2025 r., III OSK 517/24, LEX nr 3831987

11 marca 2025 r.: Skutki nieprzedłożenia przez studenta zaświadczenia z ośrodka pomocy społecznej

Studentce odmówiono przyznania stypendium socjalnego, ponieważ nie przedłożyła

zaświadczenia z OPS o korzystaniu w roku złożenia wniosku o przyznanie tego stypendium ze świadczeń z pomocy społecznej przez siebie lub przez członków swojej rodziny (art. 88 ust. 4 PSWiN).

Wniosek dla uczelni z opisanej sprawy:

Rektor albo komisja stypendialna lub odwoławcza komisja stypendialna może przyznać studentowi stypendium socjalne w przypadku, o którym mowa w art. 88 ust. 4 p.s.w.i.n., jeżeli przyczyny niedołączenia do wniosku zaświadczenia z OPS o sytuacji dochodowej i majątkowej studenta i jego rodziny były uzasadnione oraz student udokumentował źródła utrzymania rodziny. Taką uzasadnioną podstawą jest przedłożenie zaświadczenia z OPS, z którego wynika, że dana osoba nie korzystała ze świadczeń z tego ośrodka, a tym samym zaświadczenie to nie zawiera informacji o jej stanie majątkowym lub dochodach. Z treści art. 88 ust. 4 p.s.w.i.n. wynika tylko to, że brak złożenia przez studentkę zaświadczenia z OPS uzasadnia odmowę pozytywnego rozpoznania wniosku. Okoliczność, że z treści tego zaświadczenia nie wynika sytuacja dochodowa i majątkowa danej osoby lub

danych osób nie przesądza o obowiązku wydawania decyzji o odmowie przyznania

stypendium socjalnego. Zdaniem NSA celem art. 88 ust. 4 p.s.w.i.n. było uznanie przez

ustawodawcę, że osoby o niskich dochodach mogą korzystać z pomocy OPS, a tym samym takie ośrodki będą dysponowały wiedzą na temat ich sytuacji majątkowej i dochodowej. Nie oznacza to jednak przymusu korzystania ze wsparcia z OPS każdej osoby z niskimi dochodami. Nie może stanowić negatywnej przesłanki sam fakt, że osoby mające nawet niskie dochody starają się we własnym zakresie uzyskać środki utrzymania i nie korzystają z pomocy ze środków publicznych (świadczeń z OPS).

Sygnatura orzeczenia:

Wyrok NSA 11 marca 2025 r., III OSK 478/22, LEX nr 3839491.

Autor: Mariusz Kusion

Zapraszamy na blog autora m.in. po więcej informacji o najnowszych zmianach w zasadach przyznawania stypendium socjalnego:

https://kreatywnieoprawie.pl/zmiany-w-zasadach-stypendium-socjalnego-uczelni-2023-i-2024/