Ubiegły rok upłynął pod znakiem konsultacji i zapowiedzi daleko
idących zmian w systemie szkolnictwa wyższego. Większość z nich nie
wyszła poza etap projektów, które prawdopodobnie będą procedowane
dalej już w obecnym roku. Nieco w cieniu tych planów pozostały
nowelizacje, które faktycznie uchwalono lub weszły w życie na
przestrzeni roku 2024. Zanim rządzący wprowadzą nowe przepisy,
podsumujmy więc, co wydarzyło się w zeszłym roku.
Wzrost wynagrodzeń - od 1 stycznia 2024 r.
Zacznijmy pozytywnie. Z nowym rokiem podniesiono o ok. 30% minimalne miesięczne
wynagrodzenie zasadnicze profesora w uczelni publicznej - z dotychczasowych 7.210 zł do 9.370 zł. Oznacza to proporcjonalny wzrost wynagrodzeń wszystkich pracowników będących nauczycielami akademickimi i wysokości stypendium doktoranckiego. Wynagrodzenia pracowników niebędących nauczycielami akademickimi (np. administracyjnych i technicznych) nadal są ustalane indywidualnie przez rektora na podstawie aktów wewnętrznych oraz powszechnie obowiązujących przepisów prawa, czyli zwłaszcza ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Kwota ta wzrosła 1 stycznia 2024 r. do 4.242 zł, a w lipcu do 4.300 zł. Od przyszłego roku zapowiadają się jednak w tym zakresie rewolucyjne zmiany… Podobnie, jak w przypadku listy czasopism punktowanych.
Nowa lista czasopism punktowanych – od 5 stycznia 2024 r.
Tego dnia Minister Nauki wydał nowy komunikat w sprawie wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych. Zgodnie z zapowiedziami ministra Dariusza Wieczorka lista powstała na podstawie projektu opracowanego przez KEN 29 czerwca 2023 r. Oznacza to, że z wykazu usunięto zmiany dotyczące czasopism naukowych, których KEN nie zaproponowała w uchwale, a które zostały dodane przez byłego szefa resortu Przemysława Czarnka w 2023 r. Treść komunikatu i pełna lista czasopism punktowanych jest dostępna pod adresem: https://www.gov.pl/web/nauka/komunikat-ministra-nauki-z-dnia-05-stycznia-2024-r-w-sprawie-wykazu-czasopism-naukowych-i-recenzowanych-materialow-z-konferencji-miedzynarodowych
Ministerstwo zapowiedziało na początku 2024 r. prace nad dalszymi zmianami nie tylko w samej liście, co w zasadach jej ustalania. Zobaczymy więc, co przyniesie rok 2025.
Odwołanie pierwszego rektora uczelni publicznej
Od 2 lutego 2024 r. obowiązuje zasada, że w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów prawa przez pierwszego rektora nowo utworzonej uczelni publicznej minister może odwołać tego rektora (ust. 5a dodany do art. 432 pswin). W takiej sytuacji wyjątkowo nie stosuje się nadal obowiązującej procedury z ust. 5, czyli nie jest wymagane zasięgnięcie opinii RGNiSW oraz właściwej konferencji rektorów (KRASP, KRPUZ, KRZSP). Po odwołaniu pierwszego rektora nowo utworzonej uczelni publicznej minister powołuje następnego rektora na czas do końca okresu, na który został powołany dotychczasowy rektor.
Zmiany w praktykach studenckich – „Ustawa Kamilka”
Od 15 lutego 2024 r. obowiązują dużo bardziej rozbudowane, niż dotąd zasady
weryfikowania studentów odbywających praktyki zawodowe polegające na pracy z
małoletnimi (osobami do 18 r.ż.). Nadal jest za to odpowiedzialna uczelnia. Pisałem o tym szczegółowo na blogu Optimy: https://www.optima.edu.pl/post/ustawa-kamilka-zmiany-w-praktykach-studenckich
Nowością jest obowiązek posiadania dokumentu w postaci „standardów ochrony
małoletnich”, jeżeli to uczelnia organizuje np. zajęcia na uniwersytecie dziecięcym. Ten wątek opisałem z kolei na moim blogu: https://kreatywnieoprawie.pl/obowiazkowe-standardy-ochrony-maloletnich-w-sektorze-kultury-i-nauki/
Zmiany w pracy NCBiR
Wrócono do pierwotnych założeń sprzed nowelizacji z 2022 r. - Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przestało być nadzorowane przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego, a nadzór nad tą agencją wykonawczą przejął ponownie minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki. To on od 7 marca 2024 r. m.in. powołuje dyrektora NCBiR, nadaje statut jednostce i przyznaje jej środki na finansowanie inwestycji związanych z obsługą realizacji zadań oraz bieżących kosztów działalności Centrum.
NCBiR nadal ma prawo do tworzenia spółek prawa handlowego, obejmowania oraz
nabywania udziałów i akcji, a także obejmowania warrantów subskrypcyjnych
uprawniających do zapisu lub objęcia akcji w spółkach mających siedzibę na terytorium RP albo za granicą. Z tym że po nowelizacji do takich czynności jest wymagana uprzednia zgoda ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.
Zmiany w zasadach funkcjonowania kredytów studenckich
W przeciwieństwie do nowelizacji ww. ustawy o NCBiR i ustawy o CMKP, o której będzie jeszcze mowa, w tym przypadku zmiany nie są tak dogłębne. Od 23 lipca nałożono nowe obowiązki na Bank Gospodarstwa Krajowego, który nadal prowadzi Fundusz Kredytów Studenckich i Fundusz Kredytowania Studiów Medycznych.
BGK został zobowiązany do przekazywania ministrowi oraz ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych sprawozdania miesięcznego z realizacji planu finansowego FKS, narastająco za kolejne miesiące roku budżetowego, w szczegółowości nie mniejszej niż wynikająca z tego planu. W przypadku FKSM obejmuje to odpowiednio informowanie ministra zdrowia oraz ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Ponadto doprecyzowano, że sprawozdanie z działalności FKSM ma zawierać w szczególności informacje o kwocie i liczbie udzielonych w poprzednim roku kredytów na studia medyczne oraz kwocie umorzonych w poprzednim roku kredytów na studia medyczne, oraz
sprawozdanie o wynikach FKSM za rok poprzedni. Skreślono też przepis o tym, że zmiany rocznego planu finansowego Centrum Łukasiewicz dokonuje się w trybie określonym dla sporządzania rocznego planu finansowego. Wraz z nowym rokiem akademickim zaczęły obowiązywać nowe regulacje dotyczące studiów
podyplomowych i stypendium socjalnego.
Zmiany w studiach podyplomowych - od 1 października 2024 r.
Wydawane od tej daty świadectwa ukończenia studiów podyplomowych i kształcenia specjalistycznego zawierają więcej obowiązkowych elementów. Oznacza to, że podmioty prowadzące studia podyplomowe w dalszym ciągu będą miały swobodę w ustalaniu wzorów świadectw, ale muszą uwzględniać przy tym nowy katalog obowiązkowych składników, określonych w rozporządzeniu.
Pisaliśmy o tym szczegółowo na blogu Optimy: https://www.optima.edu.pl/post/nowe-zmiany-w-studiach-podyplomowych
Zmiany w stypendium socjalnym - od 1 października 2024 r.
Wysokość miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta uprawniająca do ubiegania się o stypendium socjalne nie jest już powiązana z kwotami określonymi w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Wysokość dochodu nie może bowiem przekraczać 45% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego od dnia 1 stycznia roku poprzedzającego rok akademicki, na który przyznawane jest stypendium socjalne. Od 1 października 2024 roku próg ten zwiększył się do 1.570,5 zł netto. Zasady przyznawania stypendium socjalnego przeszły w latach 2023-2024 dużo zawirowań. Piszę o tym na moim blogu: https://kreatywnieoprawie.pl/zmiany-w-zasadach-stypendium-socjalnego-uczelni-2023-i-2024/
Z drugiej strony wygląda na to, że dobiegły końca zawirowania wokół studiów doktoranckich prowadzonych jeszcze na podstawie przepisów poprzedniej ustawy.
Koniec doktoratów na „starych zasadach”
Studia doktoranckie rozpoczęte przed rokiem akademickim 2019/2020 (czyli przed reformą ministra J. Gowina, tzw. Ustawą 2.0) mogły być prowadzone nie dłużej niż do 31 grudnia 2024 r. Natomiast przewody doktorskie prowadzone w pierwszej instancji i niezakończone do 31 grudnia 2024 r. będą umarzane lub zamykane.
W pierwotnej wersji przepisów wprowadzających nową ustawę o szkolnictwie wyższym i nauce zamknięciu miały ulec przewody doktorskie, niezakończone do 31 grudnia 2021 r. Ten termin był prolongowany trzykrotnie (pierwotnie z 31 grudnia 2021 r. na 31 grudnia 2022 r. potem do 31 grudnia 2023 r., aż finalnie do końca 2024 r.). W znacznym stopniu było to uzasadniane utrudnieniami w pracy naukowej i badawczej z powodu epidemii koronawirusa. Inna ważna zmiana dotycząca doktorantów dopiero przed nami.
Rozległe zmiany w CMKP
Przełom roku 2024/2025 wiąże się również z przełomowymi zmianami w zasadach
funkcjonowania CMKP, począwszy od… zmiany samej nazwy tej jednostki. Od 1 stycznia 2025 r. „Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego” nazywa się „Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego”. W ramach nowelizacji m.in.: przeniesiono kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych do CMKP, rozszerzono katalog podmiotów mogących przyznawać certyfikaty umiejętności zawodowych w zawodach medycznych. Zmienił się też sposób wybierania dyrektora CMKP. Będzie on wybierany na czteroletnią kadencję nie – jak dotąd – przez złożone z nauczycieli akademickich kolegium elektorów, a przez zespół, którego członkowie są powoływani i odwoływani przez ministra zdrowia. Wprowadzono przy tym masę nowych uregulowań w pswin, dodając CMKP do wielu przepisów, które będą stosowane wprost wobec CMKP, tak aby funkcjonowało ono na zasadach analogicznych (choć z wyjątkami) do akademickich uczelni publicznych. Część
przepisów określających pracę CMKP, których nie można zastosować wprost z pswin, została przeniesiona do ustawy o CMKP (np. dodano art. 8a wskazujący, że pracownicy CMKP są nauczycielami akademickimi oraz pracownikami niebędącymi nauczycielami akademickimi, a także wskazano przepisy pswin stosowane odpowiednio do nauczycieli akademickich zatrudnionych w CMKP).
Mariusz Kusion
Zapraszamy na blog Autora: www.kreatywnieoprawie.pl
Podstawa prawna omówionych zmian:
- Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. 2024. poz. 1571) – zwana „pswin”.
- Rozporządzenie Ministra Nauki z dnia 15 lutego 2024 r. zmieniające (Dz.U. 2024 poz. 235).
- Ustawa z dnia 16 stycznia 2024 r. o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz
ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. 2024 poz. 124).
- Ustawa z dnia 26 stycznia 2024 r. o zmianie ustawy o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawy - Prawo o szkolnictwie
wyższym i nauce (Dz.U. 2024 poz. 227).
- Ustawa z dnia 28 czerwca 2024 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1089).
- Rozporządzenie Ministra Nauki z dnia 18 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dokumentów wydawanych w związku z
ukończeniem studiów podyplomowych (Dz. U. 2024, poz. 1103).
- Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1871).
- Ustawa z dnia 27 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. 2024 poz. 1897).
- Ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023
poz. 212);
- Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1672).
Comments